نقشه مغزی یا الکتروانسفالوگرافی کمی (QEEG)

نقشه مغزی یا الکتروانسفالوگرافی کمی (QEEG) یک ابزار تشخیصی است که با استفاده از پردازش نوار مغزی یا EEG میزان فعالیت الکتریکی را در قسمت های مختلف مغز اندازه می گیرد. با استفاده از QEEG  می توان عملکرد مغز را بررسی کرد و  مشخص نمود که فعالیت الکتریکی در کدام نواحی مغز کم و زیاد شده است و بدین ترتیب نقاط ضعف و قدرت و مشکلات (اختلالات) مغزی بر ما آشکار می شود. اختلالاتی نظیر AD/HD، اضطراب، افسردگی، آلزایمر ، اختلالات یادگیری، اختلال وسواس اجباری  … با استفاده از QEEG قابل تشخیص اند. برای بدست آوردن QEEG ، ابتدا با قرار دادن کلاه EEG روی سر تا ۱۹ کانال EEG یا نوار مغزی از فرد گرفته می شود در مرحله بعد یک سری عملیات پیچیده ریاضی ( مانند تبدیل فوریه و ویولت) روی EEG صورت می گیرد. 

آشنایی با فرکانس های مغز

مغز انسان دارای پنج فرکانس اصلی آلفا، تتا، دلتا، بتا و بتای بالا است که هر کدام از این فرکانس‌ها در شرایط خاصی غالب هستند. مثلاً فرکانس آلفا در زمان استراحت و فرکانس دلتا در زمان خواب غالب هستند. زمانی که در یک شرایط خاص باند فرکانسی غالب فرد با یک فرد سالم تفاوت داشته باشد یعنی اختلالی در مغز وجود دارد و تشخیص از طریق مقایسه این فرکانس‌ها انجام می‌شود.

انجام نقشه مغزی: چقدر زمان می‌برد؟

نقشه مغزی معمولا در دو حالت چشم باز و چشم بسته انجام می شود و در برخی موارد در حالت خوابیده از فرد نقشه مغزی ثبت می شود. با توجه به میزان همکاری مراجع، زمان ثبت بین 20 تا 30 دقیقه طول می کشد. بعد از فرایند ثبت نقشه مغزی، تحلیل آن با توجه به نرم افزارهای موجود انجام می شود.

رنگ‌های مختلف در گزارش QEEG چه معنایی دارد؟

اگر فعالیت مغزی فرد مشابه با جمعیت نرمال باشد با رنگ سبز نشان داده میشود. رنگ سبز نشان‌دهنده حالت طبیعی و نرمال است. اگر فعالیت امواج  مغزی فرد از حالت طبیعی بیشتر باشد (که نشانه مشکل در عملکرد مغز است)، نرم افزار دستگاه آن را با رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز نشان می‌دهد و اگر فعالیت امواج تولید شده کمتر از حالت طبیعی باشد (که باز هم حاکی از اشکالی در کار مغز است)، نرم افزار آن را با رنگ‌های آبی و بنفش نشان می‌دهد.

از آن‌جا که هر یک از اختلالات و مشکلات گوناگون مانند AD/HD و LD در اثر وجود اشکال در عملکرد مغز و در نتیجه کم و زیاد شدن امواج مغزی به‌وجود می‌آیند، لذا نقشه مغزی فرد سالم با نقشه مغزی فردی که AD/HD دارد متفاوت است. به این ترتیب، متخصص با بررسی نقشه مغزی افراد مختلف، پی به مشکل یا توانمندی‌های آنها می‌برد.

در زیر یک نمونه از نقشه مغزی و زیاد شدن فعالیت مغز در امواج مختلف مغز را مشاهده می کنید.

آیا انجام نقشه مغزی آسیب یا عوارضی به همراه دارد؟

انجام نقشه مغزی هیچ عارضه جانبی ایجاد نمی کند و کاملا بی خطر و بدون درد است. در موقع انجام تست qeeG شما روی یک صندلی راحتی نشسته و یک کلاه دارای ۱۹ الکترود روی سر شما قرار داده می‌شود. برای بازدهی بیشتر و هدایت الکتریکی بهتر و دقت در ثبت امواج از ژل های مخصوص استفاده می‌شود. الکترودها امواج تولید شده در مغز شما را در وضعیت‌های مختلف دریافت کرده و به کامپیوتر انتقال می‌دهند.

کاربرد نقشه مغزی

• شناسایی مشکلات شناختی و روانی

• نشان دادن اینکه چگونه الگوهای امواج مغزی شما را می توان بهبود بخشید

• پیش‌بینی پاسخ دارویی، مانند چگونگی پاسخ احتمالی شما به داروهای ضد افسردگی

• ارائه اطلاعات ارزشمند در ایجاد یک برنامه درمانی شخصی (که ممکن است شامل تکنیک های بیوفیدبک مانند نوروفیدبک باشد) برای کمک به تعادل مغز شما

• ردیابی پیشرفت خود با درمان ها و درمان های مختلف

•  ارائه اطلاعات عینی مورد استفاده برای ایجاد برنامه نوروفیدبک شخصی شما یا سایر روش های درمانی، مانند تحریک مغناطیسی

پیش نیازهای انجام نقشه مغزی

• از بستن و یا بافتن مو خودداری نمایید.

• پیش از مراجعه برای گرفتن نقشه مغزی، شستشوی سر را انجام دهید تا موهای شما چرب و کثیف نباشد.

• در هنگام نقشه مغزی زیورآلات و گوشواره های خود را باید باز نمایید.

•  پیش از انجام qeeG از مصرف چای، سیگار، قهوه، نوشیدنی های کافئین دار، دمنوش های آرامش بخش و یا انرژی زا پرهیز نمایید.

• اگر قبلا نقشه برداری مغز را انجام داده اید، نتایج قبلی را همراه خود داشته باشید.

•  اگر از لنز استفاده میکنید، پیشنهاد می شود آن را بردارید، زیرا ممکن است در نتیجه تست اختلال به وجود آورد. اگر استفاده طبی دارد می توانید از عینک استفاده کنید.

• استفاده از نرم کننده یا ژل، تافت مو و سایر موارد آرایشی برای مو و پیشانی ممکن است برای شما مشکل ایجاد کند، پس پیشنهاد می کنیم از مصرف این موارد پرهیز نمایید.

• برای انجام نقشه مغزی معمولی بهتر است به اندازه کافی استراحت کرده باشید و کاملا سرحال باشید و در صورت امکان یک غذای سبک مصرف نموده باشید.