احساس میکنید در زندگی خودتان با الگوهای رفتاری تکراری و مخربی روبرو هستید یا در چرخه‌ای از روابط ناسالم، عزت نفس پایین و احساسات منفی گرفتارید؟ در این صورت ممکن است شما نیز مانند بسیاری از افراد در جهان طرحواره ناسالم داشته باشید. اما نگران نباشید. در این مقاله، راهکاری اثبات شده برای رهایی از این دام به شما معرفی میکنیم: طرحواره درمانی.

با کمک این روش، میتوانید این الگوهای ذهنی و رفتاری ناسالم را در خودتان شناسایی کنید و با دریافت راهنمایی از یک متخصص تلاش کنید تا آنها را تغییر دهید و به سمت یک زندگی سالم تر حرکت کنید. اگر کنجکاو شدید، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا طرحواره درمانی و انواع روش های آن را با مثال های ملموس به شما توضیح دهیم تا به صورت عمیق آن را درک کنید و از آن استفاده کنید.

طرحواره درمانی چیست؟

طرحواره درمانی یا اسکیما تراپی (schema therapy)، نوعی از درمان در روانشناسی است که هدف آن، تغییر طرحواره ها است و چند رویکرد درمانی را با یکدیگر ترکیب میکند. طرحواره درمانی به زبان ساده یعنی طرحواره ها یا الگوهای فکری و رفتاری منفی خودمان را که احتمالا در کودکی ایجاد شده اند شناسایی کنیم و تغییر دهیم. مثلا کسی که همیشه دنبال جلب توجه است، حتی منفی ممکن است یک طرحواره داشته باشد که در دوران کودکی شکل گرفته است. جالب است بدانید که یونگ، مبدع طرحواره درمانی، اسکیماها را تله های زندگی معرفی میکند که ما در آن ها گرفتار شده ایم و در دوران کودکی و از تجربیات آن زمان ایجاد شده اند. آن ها می توانند باعث محدودیت در زندگی ما شوند و مشکلاتی را برای ما ایجاد کنند.

اما در همین زمان است که درمان اسکیما تراپی، به افراد کمک میکند تا این طرحواره ها را در ابتدا بشناسند و سپس به صورت ریشه ای و با کمک یک روانشناسی حرفه ای، آن ها را از بین ببرند.

تاریخچه طرحواره درمانی

طرحواره درمانی، این روش نوین و یکپارچه در روانشناسی، در اواخر دهه 1980 توسط جفری یانگ، روانشناس مشهور آمریکایی، ابداع شد. یانگ طی سال ها تحقیق و تجربه در زمینه روانشناسی، متوجه شد که برخی از مشکلات و اختلالات روانی مراجعانش با روش‌های درمانی رایج آن زمان قابل درمان نیستند. پس به فکر یک راه حل افتاد.

پس یانگ طرحواره درمانی را با استفاده از مکاتب مختلف درمانی، مانند درمان شناختی- رفتاری، روانکاوی، نظریه دلبستگی و درمان متمرکز بر هیجان توسعه داد. او 18 طرحواره را کشف کرد و آن ها را در 5 حوزه طبقه بندی کرد. نظریه او این بود که با هدف قرار دادن و مواجهه مستقیم با این الگوهای فکری ناسالم، به افراد کمک میکند تا با احساسات منفی مداوم خود مبارزه کنند.

جفری یانگ در کتاب خود به نام زندگی خود را دوباره بیافرینید میگوید:

این روش کمک می کند افراد طرحواره های ناسازگار اولیه را شناسایی کنند و سپس با کمک به بیماران در درک آن ها و ایجاد مکانیسم های مقابله سالم تر، به دنبال ایجاد تغییر پایدار باشند. همچنین طرحواره درمانی جفری یانگ، شکافی را در گزینه های درمانی پر کرده است و یک ابزار ارزشمند است برای درمانگرانی که با مسائل پیچیده یا مداوم روانشناختی کار می کنند.

تکنیک های طرحواره درمانی

در جلسات طرحواره درمانی، طرحواره درمانگر میتواند از چندین تکنیک مختلف استفاده کند. هر روش برای طرحواره های مختلف و افراد مختلف مناسب است. در این بخش این تکنیک ها را بررسی میکنیم. در ابتدا، نیاز است که دو مفهوم را در کنید

1. رویارویی همدلانه درمانگر: در این مفهوم، درمانگر به شما کمک میکند تا طرحواره های خود را بشناسید، سپس او آن ها را تایید میکند و با همدلی به شما کمک میکند تا اهمیت تغییر را متوجه شوید و به شما کمک میکند.
2. باز والدگری محدود: اما در این مفهوم، روان درمانگر با رعایت استانداردهای اخلاقی روانشناسان، در کنار شما است و به شما احساس امنیت و محبت میدهد تا کمک کند که نیازها و کمبودهای هیجانی و عاطفی شما شما رفع شود.

حالا که این مفاهیم را متوجه شدید، می توانید تکنیک ها را نیز بهتر درک کنید. ارتباط تکنیک ها و و این دو مفهوم به این صورت است که این دو مفهوم، با استفاده از تکنیک هایی که در ادامه بررسی میکنیم انجام میشوند.

۱. تکنیک عاطفی

تکنیک های احساسی و عاطفی یعنی برای مقابله با طرحواره ها، از احساسات استفاده میشود. این به شما کمک می کند تا احساسات را به طور کامل تجربه کنید و آنها را در ایمنی درمان بیان کنید. تکنیک های رایج احساسی شامل تصویرسازی هدایت شده و ایفای نقش است.

در تصویر سازی، میتوان برای کشف و درک تجربیات درک نشده استفاده کرد. همچنین با روش تصویرسازی، مراجع می تواند حمایت و تجربیاتی که در کودکی نداشته است را تجربه کند. در بخش ایفای نقش نیز مراجعان حالت های مختلف طرحواره ها را نشان میدهند و گفت و گو میکنند تا تفاوت بین کسانی که طرحواره دارند و یا نه را متوجه شوند.

۲. تکنیک بین فردی

این تکنیک به شما کمک میکند تا روابط خودتان را بررسی کنید و متوجه شوید که طرحواره ها چگونه بر آنها تاثیر می گذارند. اینکه چگونه اسکیماها در درمان تاثیر دارند، می تواند به شما کمک کند تا الگوهای مشابهی را نیز در زندگی خود کشف کنید و با استفاده از این روش، طرحواره های خود را بشناسید. برای این روش ممکن است حتی نیاز باشد که شما یک فرد را در جلسات اسکیما تراپی همراه خود ببرید.

۳. تکنیک شناختی

در طرحواره درمانی، تکنیک های شناختی بر شناسایی و به چالش کشیدن الگوهای فکری ناسالم که زمینه ساز طرحواره های ناسازگار شما هستند، تمرکز دارند. در این روش شما با درمانگر کار میکنید تا تجربیات زندگی خودتان را بررسی کنید و متوجه شوید که در کدام موارد، طرحواره های دخیل بودند و این تجربیات را پشتیبانی کردند. این تکنیک میتواند با استفاده از دو روش فلش کارت و دفتر خاطرات و بازبینی مجدد خاطرات انجام شود.

در روش اول، مشتریان کارت هایی ایجاد می کنند که طرحواره های آنها را همراه با شواهد موافق و مخالف آنها فهرست می کند. همچنین در این قسمت خاطرات روزانه می توانند موقعیت هایی که باعث ایجاد طرحواره ها و افکار، احساسات و رفتارهای ناشی از آن می شوند، ردیابی کنند. در روش دوم نیز شواهدی برای به چالش کشیدن الگوهای تفکر منفی مرتبط با طرحواره ها جمع آوری میشود و درمانگر به شما کمک میکند تا آن ها را از دیدگاهی متفاوت تر و متعادل تر ببینید.

۴. تکنیک رفتاری

افرادی که طرحواره دارند، ممکن است برخی رفتارهای مقابله ای داشته باشند و در برابر این طرحواره های تسلیم شوند. اما تکنیک رفتاری کمک میکنند تا با تغییر این الگوهای رفتاری، انتخاب های مثبت و سالمی داشته باشید. مراجعان رفتارهای سالم را در جلسات درمانی از طریق تصویرسازی یا ایفای نقش انجام می دهند تا از آماده شوند که از آن ها در زندگی واقعی استفاده کنند. همچنین ممکن است درمانگر وظایفی را برای کمک به مراجعان برای آزمایش رفتارهای جدیدی که مکانیسم های مقابله ای مبتنی بر طرحواره آنها را به چالش می کشد اختصاص دهد.

با این تکنیک ها، شما از طرحواره های خود آگاهی پیدا میکنید و در جلسات طرحواره درمانی، برای به چالش کشیدن و جایگزین کردن این اسکیماها، مهارت هایی را یاد میگیرید. تمامی این موارد به شما کمک میکند تا احساسات خود را به طور موثرتری مدیریت کنید. حتما دقت کنید که رابطه شما با درمانگر در اثر بخشی هر کدام از این تکنیک ها تاثیر بسیار زیادی دارد. هر تکنیکی، تنها زمانی اثر بخش است که با درمانگر خود احساس امنیت و آرامش میکنید. برای این منظور باید به کلینیکی مراجعه کنید که خدمات تخصصی به شما ارائه می دهد. ما در کلینیک روان رشد در تلاشیم تا بهترین خدمات را به شما ارائه دهیم تا بهترین نتیجه را دریافت کنید.

طرحواره درمانی برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعات نشان می دهند که طرحواره درمانی برای افرادی که دارای ویژگی های اختلال شخصیت هستند، بسیار موثر است. اسکیما تراپی به همه کسانی که به تروماهای دوران کودکی، اختلالات خوردن و اعتیاد مبتلا هستند کمک میکند تا به صورت ریشه ای مشکلات خود را رفع کنند و از تله های زندگی خود خارج شوند.

این روش به ریشه‌های عمیق مشکلات روانی می‌پردازد و به افراد در ایجاد تغییرات پایدار در زندگی خود کمک می‌کند. پس اگر شما نیز احساس میکنید در تله های گیر کرده اید، همین حالا به یک کلینیک تخصصی مراجعه کنید و از خدمات حرفه ای بهره مند شوید تا برای رفع و درمان آن ها تلاش کنید.